Aspekty prawne

Aspekty prawne

NeoCraft będzie dla Państwa niezawodnym partnerem, działającym przy stosowaniu wszystkich obowiązujących przepisów prawa i obowiązujących ustaw. Wszystkie dystrybuowane przez nas bazy danych pochodzą z legalnych źródeł, są przetwarzane z zachowaniem najwyższych standardów ich ochrony. Gwarantujemy legalność pochodzenia wszystkich udostępnianych przez nas danych. W dzisiejszych czasach sugerujemy zwracać Państwu szczególną uwagę na źródło pochodzenia baz danych, szczególnie tych konsumenckich.

• Problematyka ochrony baz danych

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 679/2016 z 27 kwietnia 2016 (RODO) w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenie dyrektywy 95/46/WE, obowiązujące od 25 maja 2018 roku oraz ustawa z 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych stanowią podstawowe źródła prawa regulujące problematykę baz danych w Polsce. 

Podczas nabycia bazy danych, bardzo ważne jest zbadanie podstaw prawnych przetwarzania danych, zbadanie czy baza posiada zgody na komunikację marketingową. Kluczowe jest także dopełnienie obowiązku informacyjnego, które jest obowiązkiem nowego administratora bazy.  Powyższe trzy kroki gwarantują legalność zakupionej bazy danych. 

• Definicja bazy danych

Bazę danych definiuje art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Baza danych „oznacza zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości”. Z definicji tej nie wynika, jak liczny powinien być zbiór elementów, aby można go było uznać za bazę danych.

Elementami wchodzącymi w skład zawartości bazy danych mogą być dane lub jakiekolwiek inne elementy lub materiały. Częściami składowymi zawartości mogą być także utwory chronione prawem autorskim. Nie ma zatem żadnego znaczenia status prawny elementów składających się na zawartość, a w szczególności to, czy są one przedmiotem praw wyłącznych. Nie ma również znaczenia rodzaj elementów zgromadzonych w bazie danych. Na zawartość bazy danych mogą się zatem składać materiały tekstowe, zdjęcia, elementy dźwiękowe oraz dane liczbowe.

Zgromadzona w bazie danych zawartość powinna być uporządkowana według określonej systematyki lub metody. Kryteria, według których zawartość ma być uporządkowana, mogą być bardzo zróżnicowane. Mogą to być kryteria typowe, powszechnie stosowane, jak i kryteria nowatorskie, a także obiektywne, jak i subiektywne.

Poszczególne elementy składające się na zawartość bazy danych powinny być indywidualnie dostępne. Indywidualna dostępność oznacza możliwość dotarcia i zapoznania się z dowolnym składnikiem zbioru bez konieczności przeglądania całej jego zawartość. W tradycyjnych bazach danych indywidualna dostępność stanowi konsekwencję odpowiedniej prezentacji graficznej zebranych danych, natomiast w bazach elektronicznych realizacja przesłanki indywidualnej dostępności jest możliwa dzięki zastosowaniu odpowiedniego oprogramowania oraz mechanizmów wyszukiwawczych.

W ustawowej definicji bazy danych pominięty został wymóg niezależności elementów składających się na zawartość bazy. Poszczególne elementy zawartości bazy są niezależne tylko wtedy, gdy nie są ze sobą wzajemnie powiązane treściowo, a więc wtedy gdy znaczenie danego elementu nie ulega zmianie w zależności od tego, czy występuje on sam, czy w powiązaniu z innymi elementami. Nie spełniają zatem przesłanki niezależności np. poszczególne rozdziały książki, bowiem we wszystkich tych przypadkach znaczenie poszczególnych elementów postrzeganych samodzielnie jest inne niż wtedy, gdy występują w kontekście pozostałych części.

• Dozwolony użytek baz danych

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o ochronie baz danych producent bazy danych udostępnionej publicznie w jakikolwiek sposób nie może zabronić użytkownikowi korzystającemu zgodnie z prawem z takiej bazy danych, pobierania lub wtórnego wykorzystania w jakimkolwiek celu nieistotnej, co do jakości lub ilości, części jej zawartości. Jeżeli natomiast użytkownik korzystający zgodnie z prawem z bazy danych jest uprawniony do pobierania lub wtórnego wykorzystania jedynie części bazy danych, nie można zabronić takiemu użytkownikowi pobierania lub wtórnego wykorzystywania w jakimkolwiek celu tej części bazy. Korzystanie z baz danych, w sposób o którym jest mowa powyżej, nie może naruszać normalnego korzystania z baz danych lub godzić w słuszne interesy producenta baz danych.

W sytuacji natomiast, gdy baza danych została już rozpowszechniona, to zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o ochronie baz danych „wolno korzystać z istotnej, co do jakości lub ilości, części rozpowszechnionej bazy danych : 1) do własnego użytku osobistego, ale tylko z zawartości nieelektronicznej bazy danych; 2) w charakterze ilustracji, w celach dydaktycznych lub badawczych, ze wskazaniem źródła, jeżeli takie korzystanie jest uzasadnione niekomercyjnym celem, dla którego wykorzystano bazę; 3) do celów bezpieczeństwa wewnętrznego, postępowania sądowego lub administracyjnego. Nie jest natomiast dozwolone powtarzające się i systematyczne pobieranie lub wtórne wykorzystanie sprzeczne z normalnym korzystaniem i powodujące nieusprawiedliwione naruszenie słusznych interesów producenta (art. 8 ust. 2 ustawy o ochronie baz danych).

• Samoistna ochrona baz danych

Prawo pobierania i wtórnego korzystania z istotnej części bądź całości zawartości bazy danych ma przede wszystkim zabezpieczać interesy majątkowe producentów zbiorów danych. Treścią tego prawa do baz danych objęto pobieranie danych i wtórne korzystanie.

Omawiane prawo pozwala producentom baz danych na ochronę tego, czego nie można chronić za pośrednictwem prawa autorskiego. W prawie autorskim, w zbiorach danych ochronie podlega wyłącznie twórcze uporządkowanie oraz dobór elementów zawartości. Prawo autorskie co prawda może być wykorzystane do ochrony zawartości przed jej przejmowaniem, jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy poszczególne elementy tej zawartości korzystają z takiej ochrony. Przesłanką, od spełnienia której uzależnia się przyznanie omawianego prawa, jest poniesienie istotnych, co do ilości lub jakości, nakładów inwestycyjnych w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji zawartości.

Pod pojęciem nakładów inwestycyjnych należy rozumieć nakłady pracy oraz wszelkie nakłady finansowe związane z tworzeniem bazy. Należy uwzględniać jedynie nakłady na sporządzenie, weryfikację oraz prezentację zawartości zgromadzonej w bazie danych. Mogą to być nakłady związane z gromadzeniem zawartości, przeglądaniem źródeł, nabywaniem praw do wykorzystania zawartości w bazie. Uwzględniane mogą być także nakłady towarzyszące sprawdzaniu prawdziwości lub aktualności zgromadzonej zawartości, a także koszty prac redakcyjnych. Jeśli chodzi o koszty związane z prezentacją zawartości, to należy uwzględniać nakłady na porządkowanie danych według określonych kryteriów, stworzenie indeksów i tezaurusów ułatwiających wyszukiwanie oraz nakłady na stworzenie oprogramowania lub nabycie praw do wykorzystania w bazie odpowiedniego oprogramowania.

•  Prawnoautorska ochrona baz danych

Bazy danych są przedmiotem prawa autorskiego, jeśli przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma charakter twórczy. O twórczym charakterze mówi się wtedy, gdy przyjęty w bazie danych sposób uporządkowania lub wyboru zgromadzonych materiałów jest przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonym w jakiejkolwiek postaci. Sposób uporządkowania lub doboru elementów zawartości powinien zatem stanowić rezultat pracy człowieka, przejaw działalności twórczej, mieć indywidualny charakter, a także zostać ustalony w dowolnej postaci.

Przesłanka oryginalności zostanie spełniona, gdy wytwór intelektualny będzie rezultatem działalności kreacyjnej. Oryginalne będzie wszystko to, co zawdzięcza swe powstanie samodzielnemu wysiłkowi twórczemu. Przesłanka oryginalności nie będzie natomiast spełniona, gdy dany wytwór niematerialny stanowi kopię innego dzieła. O takim skopiowanym wytworze nie będzie można powiedzieć, że jest on przejawem działalności twórczej, gdyż stworzone może być tylko coś, czego się wcześniej nie znało. Powyższa przesłanka spełniona jest zatem tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z obiektywnie nowym wytworem intelektu.

Przez sposób uporządkowania materiałów zgromadzonych w bazie danych należy rozumieć strukturę, w ramach której określone są możliwe, wzajemne powiązania oraz relacje pomiędzy poszczególnymi ich rodzajami. Uporządkowanie zakłada zatem stworzenie określonego systemu klasyfikacji gromadzonych materiałów. Mając na uwadze rozmiary dzisiejszych baz komputerowych, należy stwierdzić, że tworzeniu systemów klasyfikacji danych często będzie towarzyszyć konieczność określenia bardzo skomplikowanej sieci wzajemnych powiązań i relacji pomiędzy zgromadzonymi materiałami.

Przeczytaj więcej: Zakup marketingowej bazy danych zgodnej z RODO